Pardelak eta higiene produktuak zabor bilakatzen ditugun emergentzia klimatikoko garai hauetan, pausu bat aurrera egiteko ordua heldu da. Gainera, prest gaude horretarako. Gipuzkoan bada Birzitek deituriko empresa bat Goierrin, pardelak eta higiene produktuak birizklatzeko gaitasuna duena. Teknologia eta ezagutza baditugu, baita lehengaia ere, zeren zain gaude?
Gipuzkoan 20.000 bat tona hondakin suposatzen dute pardelek eta higiene produktuek. Hondakinak ondo bereiztu eta gero geratzen den errefuxaren %70 direlarik produktu hauek. Pausu hau emateak mundu mailan erreferentzi bat piztea litzake ere. Geure burua erreferente bezela nabarmentzea.
Gipuzkoako Foru Aldundiak bere baitan birziklapenaren Kluster bat dauka. Bertan birziklapenarekin zerikusia duten enpresen multzo batez osaturik dago. Tartean Birzitek. Kluster hau 2016an sortu zuten eta beraien hitzetan I+G+B sustatu nahi dute eta hondakin politiketan eragin, berrerabilpen eta birziklapen ereduak sustatuz.
Honi gehitu behar zaio udalerri askotan produktu hauek bereizita jasotzen direla, mankomunitateka herri kopuru hauetan jasotzen dira: Sasietan (16 herri), Tolosaldea (4), Urola Erdia (1), San Marko (3) eta Debagoiena (2)
Beraz ideia badaukagu, teknologia eta gaitasuna baita ere, lehengairik ez da falta eta bilketa bereiztua ere egiten da. Orduan, zergatik ez da abian jartzen pardel eta produktu higienikoen birziklatzea?
Gai honek bere biziko garrantzia du eta iruditzen zaigu GHK (hondakinen kontsorzioak) bere kargu hartu behar duela prozesu honen gidaritza eta ejekuzioa. Herritar askok ondo jokatzen dute hondakinen bereizketaren kasuan eta haratago joan nahi dute pardelak ere birziklatuz. Gizartearen eskaera bat da. Zerbitzu honek eskeiniko lukeen lorpen gehigarri hori pizgarria da Gipuzkoarentzat zein bere herritarrentzat, norabide onean beste urrats bat. GHK-ri prozesu honen berehalako funtzionamendua abiatu dezan eskatzen diogu.
BABES BILA:
Gipuzkoako ingurumen diputatuak gai honen inguruan adierazi dadin sinadurak jasotzen gaude osoigo.com plataformaren bidez. Izena eman eta ondorengo estekan babesa eman behar da:
https://www.osoigo.com/es/ipar-haizea-zergatik-ez-du-ghk-k-pardelak-birziklatzeko-zerbitzuaren-prozesua-abiatzen-por-que-no-inicia-ghk-el-proceso-para-ejecutar-el-reciclaje-de-panales.html?u=26253 500-era iristean publikoki erantzungo digu.
Gero eta maizago ikus daiteke gure inguruan landare inbaditzaile-mota guztiak ugaritzen ari direla. Oraingo honetan, landare jakin bati erreparatuko diogu. Populazioaren artean ezagunagoa da, ziurrenik, bere ikusgarritasunagatik, Panpako Plumeroa deitua dena.
Egokitzeko duen gaitasuna dela eta, erraz ugaltzen da eta azalera berriak modu geldiezinean kolonizatzen ari da, kasu askotan bereziki sentikorrak direnak, hala nola parke naturalak, biotopo babestu aitortuak, jolasguneak, ondare-mendiak eta onura publikokoak.
Cortadeira Selloanak garapen ikaragarria lortzen du baldintza baikorretan; landara oin batek 3,5 metroko diametroa eta 4 metroko altuera izan ditzake, nahiko erraz. Mokor bakoitzak ehun mila hazitik gora daramatza, eta haizeak 30 km inguru zabal ditzake.
Paisaia desitxuratzeaz gain, landarearen arazo espezifikoa da dibertsitate biologikoa murrizten ari dela, habitat irekiak kolonizatzen dituelako eta horietan espezie nagusi gisa ezartzen delako.
Bereziki azkar hedatzen da errepideetako ezpondetan, hazia azkarrago barreiatzen baita ibilgailuek bertatik zirkulatzean sortzen dituzten haize-korronteei esker. Gainera, espezie oportunista denez, lehen mugituta zeuden lurretan uzten da nagusiki.
Hala ere, Aldundiek eta Eusko Jaurlaritzak hainbat urte daramatzate eremu jakin batzuetan jarduten, eta oso noizean behin. Gure ustez, eremu horiek gure lurralde osora zabaldu behar dira, eta landare inbaditzaile hori desagerrarazteko lanen erritmoa handitu behar da. Erraz egiazta daitekeenez, landare hau, desagerrarazi beharrean, oso modu kezkagarrian hedatzen ari da.
Zenbat eta denbora gehiago galdu horiek desagerrarazten, orduan eta handiagoa izango da ekonomia eta ingurumen kostua.
Horregatik, Busturialdeko, Lea Artibaiko eta Mutrikuko udal guztiei eskatzen diegu har ditzatela beharrezko neurriak, ahalik eta lasterren, espezie horren hedapenarekin amaitzeko. Era berean, dibulgazio-kanpaina bat egin behar du herritar guztien eta lursail partikularren jabeen artean, landare horrek duen arriskuaz jabetu daitezen eta landare hori geldiarazteko nola jokatu jakin dezaten.
Herritarrei eskatzen diegu, halaber, lumontzi horiek apaingarri gisa politak izan arren, ez dezatela engainatu. Gogoratuz legez debekatuta dagoela garraioa, jabetza eta merkataritza. Eta lursailen jabeek nahitaez desagerrarazi behar dituztela.
Mendian ibili eta lumazaleekin topo egiten dugunean, ondo legoke «lantzak» moztu eta poltsa batean sartzea haziak ez sakabanatzeko.
Behar izanez gero, gure lankidetza osoa ere eskaintzen dugu. Bitartean, gure Auzolanekin jarraituko dugu, aste honetan Ondarroan egin den bezala, baina kontuan hartuta jarduera zehatzak direla eta sentsibilizazioa dela helburu nagusia.
EGUZKI
EGUZKItik aurten ere deitoratu behar dugu arraste-ontzi pelagikoak gure kostaldean dabiltzala. Urtetik urtera gero eta gehiago dira, gainera.
Izan ere, ostegun honetan, hilak 5, HAMABI pelagiko irlandar zenbatu ditugu Ondarroako portuan. Hau onartezina da, urtetik urtera marka hautsi nahi dutela dirudi. Den-dena suntsitzen ari dira.
Sare pelagikoen erabilera debekatuta dago bai Espainiako bai EAEko uretan, arrantza mota honek den-dena harrapatzen duelako eta, ondorioz, deskarte handia sortzen duelako. Beraz, ez da jasangarria, arrantzalekuak eta ekosistemak agortzen ditu.
Azken batean, arrantza mota hau bi ontziren artean inbutu moduko sare bat arrastatzean datza. Kontuan izan behar da sare-inbutu hauek oso-oso handiak direla. Futbol-zelai baten neurriko ahoa ere izan dezakete. Eta, jakina, bidean aurkitzen duten guztia harrapatzen dute, bai espezie objetivo komertzialak, bai espezie ez-komertzialak, bai espezie babestuak ere, hala nola, dortokak, izurdeak eta beste. Harrapatutako asko deskartatzen da, komertziala ez delako, sareetan denbora gehiegi pasatu delako edo azpian egonda zanpa-zanpa eginda geratu delako. Eta deskarte hori guztia berriz ere itsasora doa, hilik baina.
Kantauriko arrantzaleek, aldiz, hegaluzeak kanaberaz edo xaxian harrapatzen dituzte, artisau-tresnez, alegia. Horrela, aleak banan-banan arrantzatzen dituzte, deskartea saihestuz.
Lehengo egunean, artsiau-ontzien tripulazio erdia ere ez duten pelagiko bikote horietako batek 90.000 kilo hegaluze baino gehiago deskargatu zituen Ondarroan. Pieza gehienak birrinduta zeuden. Kiloa 2-3 euroan salduko zieten Urlapesca eta Ondarroa19 bezalako handizkariei. Ondoren, Kofradiatik igaro ere egin gabe, merkataritza-gune ezagunetara eta “gure” kontserba-fabrika gehienetara joango ziren. Fabriketan latetan sartu eta dendetan kiloa 16-21 euroan salduko dute, kanaberaz banan-banan arrantzatutako hegaluzea balitz bezala, noski. Sare pelagikoz harrapatutako hori hegaluzea da, bai, baina ez du zerikusirik kanaberaz harrapatutakoarekin, ez kalitateagatik, ez itsasoarekiko eta itsas faunarekiko errespetuagatik, ez, oro har, bataren zein bestearen atzetik dagoen aztarna ekologikoagatik.
Baina gure kostaldean pelagikoekin arrantzatzea debekatuta badago, zer egiten dute arraste-ontzi hauek, gehienak frantsesak eta irlandesak, gure portuetan? Teorian, nazioarteko uretan jarduten dira, europar legediaren anparoan, nahiz eta batzuetan kostatik 12 miliatako muga ere gainditzen duten, hau da, legea urratzen duten.
Gauzak horrela, konpromiso handiagoa eskatzen diegu Espainiako eta EAEko administrazioei. Gure ustez, deskarteekin, kuotekin, deskargatzeko aldez aurretiko abisuekin eta lonja-pasatzeekin zorrotzago jokatu beharko lukete. Halaber, EAEko administrazioari eskatzen diogu trazabilitatea bermatzeko, hegaluzea non arrantzatu den, nola, zein ontzik arrantzatu duen eta zein portutatik datorren argi eta garbi identifikatuz. Bai freskoan, bai latetan, eta laten kasuan arrain freskoa edo izoztua erabili den zehaztuz. Eta informazio hori kontuan izanda, kontsumitzaileak aukeratu dezan nolako arraina erosi nahi duen.
Horrela, kontrol zorrotzagoa balego, pelagikoei eta handizkariei murriztuko litzaieke gure portuetan negozio egiteko aukera.
Trazabilitatea bermatzea arrantzaleen aldarrikapen nagusietako bat ere izan beharko litzateke, gure uste apalean. Eta kontsumitzaileona, jakina, funtsezkoa baita kontsumitzaileok arraindegian egitea itsasoan modu jasangarrian harrapatutako hegaluze horren alde. Kontzientzia-kontua.
Esan dezagun, bide batez, arrantza “olinpikoa” deritzona (“iristen den azkena ergela da” esaldian laburbildu daitekeena) akats bat iruditzen zaigula. Batetik, arrantzaleak zukutzen ditu, orain dela urte batzuk baino denbora erdian arrain kopuru berdintsua harrapatzera behartzen baititu. Bestetik, kuota bi hilabete eskasetan kontzentratzen du, ohiko kontsumo-garaia nabarmen murriztuz. Horrek erosle handien boterea areagotzen du.
Egun gutxi barru, Kantauriko arrantzaleek kupoa agortuko dute. Hortik aurrera, pelagikoek bakarrik jarraitu ahal izango dute arrantzan. Beraz, gure etxeetan eta ostalaritzan kontsumituko den hegaluze freskoa pelagikoa izango da, ez euskal arrantzaleek banan-banan arrantzatutakoa. Ulertezina.
Gustatuko litzaiguke Arrantza kontseilariordeak eta Arrantza zuzendariak hemen aipatu ditugun puntu hauek guztiak kontuan hartzea hegaluzearen kanpainaren balantzea egiten dutenean.
Aurten Ondarroak lonja berria estreinatu du, baina garbi dago ohitura txarrak mantentzen direla.
SARE PELAGIKORIK EZ!
Eguzki Talde Ekologista eta Antinuklearra, 2021eko abuztuaren 6an
Eguzkitik salatu nahi dugu arduragabeko batzuen jarrera baldarra boteiloia egiterakoan Lea-Artibaiko Kontserbazio Bereziko Eremuan (KBE). Izan ere uztailak 11an, Mendexako Marierrotan, boteiloi baten osteko ondorio latzak agertzen zaizkigu bideo honetan. Lea ibaiaren lezkadi garrantzitsuenaren ondoan hain zuzen ere. Penagarria eta sinestezina gertatutakoa.
Mijoako errekastoaren saneamendua duela hamar urte baino gehiago amaituta egon behar zenean, isurketek zigorgabetasun osoz jarraitzen dute. Ikusten da Eusko Jaurlaritzak beste lehentasun batzuk dituela. Are okerragoa dena, enpresak handitu nahi dira, egungo araztegia egungo isurketetarako nahikoa ez dela jakinda. Noiz arte?
EGUZKItik salatzen jarraitzen dugu eta Mijoako erreka defendatzen jarraituko dugu bere osotasunean errespetatu arte. Nahikoa da!
Ingurumen ikuspegia kontutan edukita, HAPOn txertatzeko hainbat proposamen egin ditugu. Besteak beste, Aieri padura ingurua «behingoz» berreskuratzea eta hondakin uren sarera konektatzea falta diren tarteak lehentasunezko gai modura hartzea eskatzen dugu.
Udalerriko lurzoruaren erabilera arautzen duen Hiri Antolamendurako Plan Orokorra (HAPO) definitzen jarraitzen dute Ondarroan. Duela gutxi amaitu da HAPOren aurrerakinari ekarpenak egiteko epea, eta herritarren eskura egon den dokumentua irakurri ostean gure ustez garrantzitsuak diren gai batzuk aintzat hartzeko eskatzen diogu. Aurrera begira zelako Ondarroa nahi dugunari buruzko ekarpen batzuk aurkeztu ditugu.
Kontua gogo handiagaz hartu dugu, eta ingurumen ikuspegia kontutan edukita, HAPOn txertatzeko hainbat proposamen egin ditugu. Dozena bat ekarpen inguru egin dizkiogu dokumentuari, eta non hobetu daitekeen ere jakitera eman dugu. Aurkeztu dugun ekarpen multzoa HAPOren hurrengo faserako lagungarria izatea espero dugu. Prozesuak aurrera egin ahala, gainera, gure ekarpenak aintzakotzat hartzea gustatuko litzaiguke.
Aieri ingurua “behingoz” berreskuratzeko eta ingurua ez moldatzeko eskatu dugu. Gure ustez, berreskuratu beharko litzatekeen interes ekologiko handiko naturgune bat da Aieri. Besteren artean, kanpin bat egiteko proposamena, kirol ekipamenduak ipintzeko edo intentsitateko baxuko etxebizitzak eraikitzeko eskariak ikusi ditugu, baina eremu hori, berez, gune babestu bat da eta legalki ezingo litzateke ezer egin.
Hondakin uren sarera konektatzea falta diren tartean ere HAPOren baitan sartzea eskatu dugu. Lehentasunezko esku hartzea dela deritzogu. Ur zikinen hodi biltzaile batzuk sare nagusira konektatu barik daude oraindik, eta gaia salatzen urteak badaramatzagu ere, gune batzuetako ur zikinak zuzenean Artibai ibaira isurtzen jarraitzen dute. Osasun zentroaren atzean, Zaldupe eta kiroldegi inguruan eta Artibai egoitza aurrean, esaterako, ur zikinak era etengabean isurtzen dira ibaira. Aspalditik egin beharreko kontua da, baina oraindik ere errekak kutsatzen jarraitzen dute.
Ildo horretatik, udalerriko ur baliabideak babesteko programa bat abiarazteko ere eskatu dugu. Gure akuiferoen egoera aztertu edo beste baliabide batzuk bilatzea interesgarria iruditzen zaigu.
Ezabatu beharko liratekeen landaretza inbaditzaileak dituzten eremuei buruzko iritzia ere eman dugu. Gero eta landare inbaditzaile gehiago dago gure inguruetan. Landare inbaditzaileak kalte handiak eragiten ari dira bertoko ekosisteman, eta lehenago edo beranduago legez derrigor egin beharreko kontua bihurtuko da. Neurriak lehenbailehen hartzen ez badira, gero zailagoa izango da horri guztiari aurre egitea.
Udalerrian merkataritza sektorea indarberritzeko jarduerak sustatzea eta areagotzea ere proposatu dugu. Berdura Plaza eta merkataritza zuzena bultzatzea ezinbestekoa dela diogu. Udaletxea Zeledonio Arriola eraikinera lekuz aldatzen badute, Berdura Plaza Musika Plaza azpian kokatu daiteke. Gaur egun Berdura Plazako gainea bota eta eremua aire zabalean lagatzea proposatu dugu. Gaur egun espazio hori zulo bat da. Modu horretara plaza argitsu bat bihurtuko litzateke.
Bestelako kontu batzuk ere aintzakotzat hartzea eskatu dugu. Kontu batzuek, gure ustez, presa handiagoa dute, baina beste kontu batzuk gutxinaka egiten joan daitezkeela iruditzen zaigu. Besteak beste, honako proposamenak egin ditugu: udalerrian turismo jasangarria sustatu eta garatzeko plan bat egitea, energia berriztagarriak erabili eta sustatzeko programa abiarazi eta tokiko erakunde bat sortzea, herri barrurako bidegorri bat eraikitzea, urteroko aurrekontutik bertoko basoak landatzeko lurrak erosteko diru sail bat gordetzea, Atxazpiko gunea berreskuratu atseden gune bat egiteko, portua berpizteko programa bat, garbigune bat eraikitzea,…